Các giai đoạn phát triển ngôn ngữ ở trẻ 0 - 6 tuổi cần nắm

1. Khám phá sự phát triển ngôn ngữ của trẻ từ 0 đến 6 tuổi

Từ 0 tháng tuổi đến 6 tuổi, trẻ trải qua nhiều cột mốc phát triển khác nhau. Chắc hẳn bố mẹ sẽ bất ngờ đấy, cùng tìm hiểu ngay nào!

1.1. Giai đoạn từ 0 đến 3 tháng tuổi

Trong giai đoạn này, con bắt đầu biết lắng nghe tiếng trò chuyện quanh mình, cũng biết phản ứng lại các âm thanh to và lạ bằng cách giật mình. Đồng thời, trẻ còn biết khóc, biết cười hay phát ra âm “ư”, “a”,… để giao tiếp với mọi người xung quanh.

1.2. Giai đoạn từ 4 đến 6 tháng tuổi

Từ tháng thứ 4 đến tháng thứ 6, con đã biết hướng mắt và đầu về phía âm thanh phát ra. Bên cạnh đó, con có thể bật ra nhiều âm “eeee” hay “aaaa” khác nhau, biết nâng cao giọng một cách tự nhiên. Hơn nữa, con cũng thường xuyên bắt chước những cử động miệng của người lớn khi nói chuyện.

1.3. Giai đoạn từ 7 đến 12 tháng tuổi

Bước vào giai đoạn này, bé có thể bập bẹ một số từ đơn giản như “da da”, “ma ma” hay “ba ba”. Con còn biết dùng cử chỉ và ngôn ngữ của riêng mình để diễn đạt một vài yêu cầu đơn giản như lắc đầu để nói “không”, vẫy tay để “chào”. Vào cuối giai đoạn 7 - 12 tháng tuổi, con đã có thể bập bẹ những từ đầu tiên như bà, mẹ/ma, ba, nhăm, măm,...

Xem chi tiết các cột mốc phát triển ở trẻ:

• Trẻ 1 tháng tuổi   |   Trẻ 7 tháng tuổi
• Trẻ 2 tháng tuổi   |   Trẻ 8 tháng tuổi
• Trẻ 3 tháng tuổi   |   Trẻ 9 tháng tuổi
• Trẻ 4 tháng tuổi   |   Trẻ 10 tháng tuổi
• Trẻ 5 tháng tuổi   |   Trẻ 11 tháng tuổi
• Trẻ 6 tháng tuổi   |   Trẻ 12 tháng tuổi

1.4. Giai đoạn từ 1 đến 3 tuổi

Trong các giai đoạn phát triển ngôn ngữ ở trẻ, từ 1 tuổi đến 3 tuổi cột mốc con phát triển ngôn ngữ nhanh hơn bao giờ hết. Cụ thể, vào lúc 1 - 2 tuổi, con có thể hiểu và nói khoảng 300 từ, bắt đầu xâu chuỗi từ ngữ thành các câu ngắn. Khi tròn 3 tuổi, con tích lũy vốn từ vựng tương đối nhiều và nói được những câu dài hơn.

1.5. Giai đoạn từ 3 đến 5 tuổi

Đến thời điểm này, con yêu bắt đầu thắc mắc nhiều hơn về thế giới xung quanh và nói câu có cấu trúc hoàn chỉnh, đầy đủ thành phần. Đến khi tròn 5 tuổi, con có thể phát âm được nhiều từ vựng một cách rõ ràng, dễ hiểu hơn.

1.6. Giai đoạn từ 5 đến 6 tuổi

Từ 5 - 6 tuổi, con đã phát âm rõ từng từ, câu nói có ngữ điệu rõ ràng, thích hợp với ngữ cảnh. Không những vậy, con cũng biết dùng câu cảm thán trong cuộc đối thoại cũng như nghe hiểu và trả lời được nhiều loại câu hỏi.

2. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ ở trẻ?

Ngoài yếu tố bẩm sinh, khả năng ngôn ngữ của trẻ còn được ảnh hưởng bởi các yếu tố ngoại cảnh sau:

Môi trường gia đình

Nếu con có cơ hội nghe, nói, đọc, kể chuyện nhiều thì khả năng ngôn ngữ của con càng được nâng cao. Ngược lại, nếu con không tiếp xúc nhiều với ngôn ngữ thì khả năng phát âm, giao tiếp sẽ bị cản trở.

Khả năng tiếp nhận ngôn ngữ

Những trẻ có khả năng tiếp nhận ngôn ngữ tốt sẽ có vốn từ vựng đa dạng và sớm biết sử dụng cấu trúc câu phức tạp. 

Môi trường giáo dục

Nếu con được học tập trong môi trường giáo dục tiến bộ, có phương pháp dạy hợp lý thì khả năng phát triển ngôn ngữ của con sẽ được nâng cao.

3. Để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ tối ưu, bố mẹ nên làm gì?

Ngoài nắm rõ các giai đoạn phát triển ngôn ngữ ở trẻ từ 0 - 6 tuổi, bố mẹ cũng phải tìm hiểu bí quyết hỗ trợ trẻ nâng cao khả năng ngôn ngữ. Sau đây là một vài gợi ý cho bố mẹ:

3.1. Tạo thói quen đọc sách cho trẻ nghe mỗi ngày

Trong quá trình lắng nghe bố mẹ đọc sách hay kể chuyện, các con có điều kiện rèn luyện khả năng tư duy logic theo mạch truyện, cũng như trau dồi từ vựng và học cách sử dụng câu từ sao cho hợp lý.

3.2. Thường xuyên trò chuyện cùng trẻ, đặc biệt là những chủ đề con thích

Đây là một trong những cách phát triển ngôn ngữ cho trẻ hiệu quả. Bởi, thông qua hoạt động đối thoại sẽ giúp con tiếp xúc với nhiều từ vựng, ngữ pháp và cấu trúc câu. Vậy nên, mẹ hãy trò chuyện với con mọi lúc, mọi nơi về những chủ đề mà con thích để góp phần nâng cao khả năng ngôn ngữ của trẻ nhé!

3.3. Cho trẻ nghe những bản nhạc nhẹ, phù hợp độ tuổi

Để các giai đoạn phát triển ngôn ngữ ở trẻ nhỏ diễn ra như bình thường, mẹ hãy cho con nghe thêm các bản nhạc nhẹ nhàng, du dương đúng độ tuổi. Bởi việc nghe nhạc sẽ giúp kích thích não bộ, tăng cường trí nhớ, sự tập trung và kỹ năng ngôn ngữ của con.

3.4. Hướng dẫn con sửa lỗi phát âm, ngữ pháp

Ở giai đoạn tập nói, con sẽ không thể phát âm rõ ràng các từ và thường xuyên sai ngữ pháp. Vậy nên, bố mẹ hãy lắng nghe và sửa lỗi cho trẻ bằng cách chỉ ra phát âm, ngữ pháp chính xác và khuyến khích con lặp lại.

Tham khảo: Trẻ mấy tháng biết nói? Lưu ý gì khi dạy con tập nói?

3.5. Cho trẻ tiếp xúc tập vẽ

Việc vẽ lại những gì mà bé nhìn thấy hoặc tưởng tượng ra cũng là phương pháp giúp con phát triển ngôn ngữ hiệu quả. Bố mẹ nên thường xuyên cùng con tập vẽ để khơi gợi sự hứng thú với bộ môn vẽ cũng như kích thích sự sáng tạo, khả năng ngôn ngữ, miêu tả sự vật ở trẻ.

3.6. Hạn chế cho con tiếp xúc với máy tính, truyền hình

Theo nghiên cứu, việc tiếp xúc với màn hình máy tính và tivi quá nhiều sẽ hạn chế sự phát triển ngôn ngữ của trẻ nhỏ. Bố mẹ chỉ nên cho con xem máy tính hoặc tivi có chừng mực. Đồng thời, những nội dung được phát phải hỗ trợ cho mục đích cải thiện ngôn ngữ của trẻ.

4. Khi nào nên đưa trẻ đi khám bác sĩ?

Phụ huynh nên cho trẻ đi khám bác sĩ khi con có dấu hiệu chậm nói với các biểu hiện như:

   • Con không bập bẹ hoặc thử tập nói.

   • Trẻ không chỉ và cố nói tên của đồ vật.

   • Con không bắt chước lời nói và hành động của bố mẹ.

   • Con không phát âm các tiếng đơn giản như “ma ma”, “ba ba”.

   • Con không chỉ hay vẫy tay.

   • Trẻ không đáp lại tiếng gọi của phụ huynh.

   • Trẻ không xâu chuỗi các từ lại với nhau để tạo thành cụm từ đơn giản.

   • Con thưởng nói lắp hoặc phát âm không rõ ràng.

   • Trẻ có dấu hiệu giao tiếp khó khăn.

   • Con dùng từ ngữ lẫn lộn, sai các đại từ nhân xưng như “tôi” và “bạn”.

Các giai đoạn phát triển ngôn ngữ ở trẻ chỉ mang tính tương đối, mỗi đứa trẻ có thể đạt được khả năng ngôn ngữ tại thời điểm khác nhau. Bố mẹ nên kiên nhẫn đồng hành cùng con, có những định hướng và phương pháp giáo dục ngôn ngữ phù hợp cho trẻ ngay từ nhỏ.

Song song đó, bố mẹ đừng quên quan tâm đến chế độ ăn uống của trẻ, đảm bảo con nhận được nền tảng dinh dưỡng đầy đủ để phát triển tốt về thể chất và trí não. Cụ thể:

Đối với trẻ sơ sinh, mẹ nên nuôi con bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu tiên và kéo dài đến khi con được 24 tháng tuổi. Bởi sữa mẹ có thể có nhiều dưỡng chất tốt cho quá trình phát triển trí não của trẻ.

Khi trẻ ăn dặm, bên cạnh bổ sung sữa, mẹ cũng phải xây dựng cho con chế độ ăn khoa học, đủ 4 nhóm dưỡng chất như chất đạm, chất béo, tinh bột, vitamin và khoáng chất. Trong đó, mẹ cần thêm các loại thực phẩm như sữa chua, quả óc chó, kiwi, thịt gà, dầu cá vào thực đơn nhằm hỗ trợ cải thiện trí não, giúp các giai đoạn phát triển ngôn ngữ ở trẻ diễn ra bình thường.

Còn với các bé đã lớn, đã bắt đầu đi học mẫu giáo, mẹ có thể trang bị cho con sữa hộp pha sẵn tiện lợi, vừa bổ sung dinh dưỡng, vừa tăng cường đề kháng, giúp bảo vệ sức khỏe tối ưu trước tác nhân nguy hại xung quanh. Sữa uống pha sẵn Friso Gold với công thức bổ sung 10 dưỡng chất cần thiết là gợi ý lý tưởng cho trẻ, vừa giúp tăng đề kháng vừa hỗ trợ phát triển thể chất và trí não, cho con thỏa sức khám phá thế giới xung quanh.